Türk Ocakları…
“Zinhar siyasetle iştigal etmez…”
Mustafa Kemal, Türk Ocakları Kongresi öncesi 24 Mart 1931 tarihinde basına bir açıklamada bulunmuştur. Açıklama özetle şöyledir:
“Milletin tarihinde bazı devirler vardır ki muayyen maksatlara erebilmek için maddî ve manevî ne kadar kuvvet varsa hepsini bir araya toplamak ve aynı istikamete sevk etmek lazım gelir. Yakın senelerde milletimiz böyle bir toplanma ve birleşme hareketinin verdiği mühim neticeleri kavramıştır. Memleketin ve inkılâbın içerden ve dışarıdan gelecek tehlikelere karşı korunması için bir yerde toplanması lazımdır. İlk kuruluşundan beri ilmî sahada halkçılık ve milliyetçilik mealini yaygınlaştırmaya sadakatle ve imanla çalışan ve bu yolda memnuniyet verici hizmetler vermiş olan Türk Ocakları’nın aynı esasları siyasî ve tatbikî sahada gerçekleştiren fırkamla ve bütün manasıyla bütünleşmiş olarak çalışmalarını münasip gördüm.”
Türk Ocakları milliyetçi bir dernek olarak 1912 yılında kuruldu. Kurucuları arasında Ziya Gökalp, Yusuf Akçura ve Hamdullah Suphi Tanrıöver vardı. “Türk Yurdu” adlı bir dergi çıkaran dernek, o dönem Türk milliyetçiliğinin hatta Turancılığın gelişmesine önemli katkılarda bulundu. Cumhuriyet döneminde de Türk dili ve kültürünün gelişmesine hizmet etti. 1925 yılında irticaya karşı tavır aldı. Mustafa Kemal7in, Türk Ocakları’nın cumhuriyet Halk Fırkası ile bütünleşmesini uygun gördüğünü açıklaması üzerine, 10 Nisan 1931’de toplanan Türk Ocakları Kongresi, kendini feshetme kararı alarak tüm mal varlığını da CHF’ye devretti.
“Zinhar siyasetle iştigal etmez…”
Türk Ocağı’nın kuruluş çalışmaları 1911 yılında Askeri Tıbbiye öğrencileri arasında “190 Tıbbiyeli Türk Evladı” adına kaleme alınan beyanname ile başlamıştı. İlk tüzüğünde de “Ocak zinhar siyasetle iştigal etmez” şeklinde kesin bir ilke yer almış ve “Ocak, maksadını tahsile çalışırken, sırf millî ve içtimai bir vaziyete kalacak, asla siyasetle uğraşmayacak ve hiçbir vakit siyasi fırkalara hadim olmayacaktır” denilerek siyasi duruş açıkça ifade edilmişti. Tıbbiye’liler Beyannamesi’nin yayınlanmasından sonra, öğrenci temsilcileri, dönemin önde gelen milliyetçi aydınlarıyla görüşmeler yaparlar ve bir millî teşkilatın kurulmasını teklif ederler. Ocak, resmen 25 Mart 1912’de İstanbul’da kuruldu. İlk başkanlığı Ahmet Ferit Tek, başkan yardımcılığını ise Yusuf Akçura üstlendi. 1913’te başkanlığa Hamdullah Suphi Tanrıöver getirildi. Derneğin önde gelenleri arasında Halide Edip Adıvar, Mehmet Emin Yurdakul, Ahmet Ağaoğlu, Ziya Gökalp, Mehmet Fuad Köprülü gibi isimler vardı.
1919 yılına kadar Turancı bir çizgide devam eden dernek, zamanla Misak-ı Millî’ye yöneldi. İşgallerle karşı İstanbul’da ünlü “Sultanahmet Mitingleri” gibi eylemler düzenledi. İstanbul’da direniş eylemlerinin örgütlenmesinde önemli rol oynadı. İşgal altındaki İstanbul’da baskılar artınca üyelerinin çoğu Anadolu’ya geçerek Kurtuluş Savaşı’nda aktif görevler aldı. Türk Ocağı, kısa sürede 100’den fazla şube açtı 1931’de kapatılan Türk Ocakları’nın yerine Halkevleri kuruldu. Ocaklar, 1949’da merkezi Ankara’da olmak üzere yeniden açıldı.
Kaynaklar
- Prof. Dr. Utkan Kocatürk, Doğumundan Ölümüne Kadar Kaynakçalı Atatürk Günlüğü, İş Bankası Yayınları.
- E. Behnan Şapolyo, Kemal Atatürk ve Milli Mücadele Tarihi, Berkalp Kitapevi.
- Prof. Dr. Utkan Kocatürk, Doğumundan Ölümüne Kadar Kaynakçalı Atatürk Günlüğü, İş Bankası Yayınları.
- S. Eriş Ülger, Özgün Belgelerle Türkiye Cumhuriyeti ve Gazi Mustafa Kemal Atatürk.
- Mazhar Müfit Kansu, Atatürk’le Beraber, Türk Tarih Kurumu.
- Lord Kinnoss, Bir Milletin Yeniden Doğuşu, Altın Kitaplar.
- Afet İnan, Atatürk hakkında Hatıralar ve Belgeler, İş Bankası Yayınları.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder