21 Nisan 2011 Ankara Memurlar Tüketim Kooperatifi

Yeni Türkiye Cumhuriyetinde

Ankara'da İlk Kurulan
Memur Tüketim Kooperatifi

Türkiye’de günümüz anlamında kooperatifçilik, cumhuriyet döneminde başlamıştır. Bu dönemde kooperatifçiliğin başlaması ve gelişmesi Atatürk’ün çabalarıyla gerçekleşmiştir. 1925 yılında Atatürk’ün tüketim kooperatifçiliği ile özel olarak ilgilendiği görülmektedir. O yıl çıkartılan (24 Mart 1925 tarih ve 586 sayılı bir yasa ile Ankara’daki memurlara aylıklarının yarısı kadar ikramiye verilmesi ve bunların kurulacak “Ankara Memurlar Tüketim Kooperatifi”ne anapara olarak yatırılması öngörülmüştür. Atatürk’ün ilgi ve direktifiyle çıkartılan yasa doğrultusunda 21 Nisan 1925’te kurulan Tüketim Kooperatifi’ne Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa bir numaralı, başbakan İsmet İnönü iki numaralı ortak olmuştur.

1926 yılında 586 sayılı “Türk Ticaret Kanunu”nda yapılan bir düzenleme ile kooperatiflerin de diğer şirketler arasında yer alması sağlanmıştır.

1929 yılında da (1470 sayılı) “Zirai Kredi Kooperatifleri Kanunu” kabul edilmiş ve 191 Kooperatif kurulmuştur. Bu kanun’un kabulü üzerine 1929 yılında TBMM açılış konuşmasında Atatürk “Bu yıl zirai kooperatif teşkilatına başlanmış olması bilhassa memnuniyetimizi mucip olur. Bu kooperatifleri memleketin her tarafına teşmil etmeyi ziyadesiyle iltizam ediyoruz” demiştir. Atatürk, 1930 yılının Kasım ayı sonlarından başlayarak üç ayı aşkın süren ve 21 ili kapsayan bir yurt gezisine çıkmıştır. Bu gezinin en önemli duraklarından birisi olarak seçilen İzmir’de Atatürk’ün gittiği kamu kuruluşu Ziraat Bankası, ilk denetleme konusu ise Tarım Kredi Kooperatifleri olmuştur.

Kaynaklar

        -    Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, AKDTYK.

        -    Prof. Dr. Utkan Kocatürk, Doğumundan Ölümüne Kadar Kaynakçalı Atatürk Günlüğü, İş Bankası Yayınları.

        -    S. Eriş Ülger, Özgün Belgelerle Türkiye Cumhuriyeti ve Gazi Mustafa Kemal Atatürk.

        -    Atatürk’ün, Tamim, Telgraf ve Beyannameleri, AKDTYK.