13 Eylül 2011 Halkçı Proğram

Halkçı Programı

Mustafa Kemal’in 13 Eylül 1920’de hazırladığı ve 18 Eylül’de Meclis’e sunulan “Halkçılık Programı”, Cumhuriyet’in izleyeceği rotayı tanımlaması açısından hayati önemdeydi.

1.Madde’de, Büyük Millet Meclisi’nin milli sınırlar içinde hayat, bağılsızlık ve hilafet ile saltanat makamlarının kurtarılması “ahdiyle” kurulduğu belirtilmişti.

2.Madde’de, hükümetin tek amacının, halkın hayat ve bağımsızlığını sağlamak olduğu vurgulanıyordu.

3. ve 4.maddeler, hükümetin harici ve dâhili düşmanlara karşı önemler için orduyu güçlendirileceği, 5.Madde, saltanat ve hilafet makamının, kurtarılmasından sonra yasalar çerçevesinde yerini alacağını belirtiyordu.

6.Madde, egemenliğin kayıtsız şartsız milletin olduğu, yönetim usulünün, halkın doğrudan doğruya ve fiili olarak kendisini yönetmesi esnasına dayandığını açıklıyordu.

7. Madde, yürütme ve yasama görevlerinin milletin tek gerçek temsilcisi TBMM’de toplandığını;

8.Maddesi “Türkiye Halk Hükümeti”nin BMM tarafından yönetildiğini;

9.Maddesi de, TBMM’nin vilayetler halkınca genel oy ile seçilen üyelerden oluştuğunu hükme bağlıyordu.

Mustafa Kemal’in bu önerileri, 25 Eylül 1920’de Meclis gizli oturumunda değerlendirdi. Mustafa Kemal, çekincelerin saltanat ve hilafet noktasında yoğunlaştığını görünce, sert bir konuşma yapacaktı: “Eğer maksat bugünkü Halife ve Padişah’a karşı duyulan bağlılık ve sadakati dile getirmekse, bu zat haindir. Düşmanların, yurt ve millet aleyhinde aracıdır.”

Kaynaklar

• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, AKDTYK.
• E. Behnan Şapolyo, Türk İnkılâbı Tarihi Notları, Harp Okulu Basımevi.
• Prof. Dr. Utkan Kocatürk, Doğumundan Ölümüne Kadar Kaynakçalı Atatürk Günlüğü, İş Bankası Yayınları.
• S. Eriş Ülger, Özgün Belgelerle Türkiye Cumhuriyeti ve Gazi Mustafa Kemal Atatürk.