Bulgaristan Doğu Rodop Arda Boyundaki Kenti Kırccali

Bulgaristan Gezi Notları 6

Bulgaristan’ın

Doğu Rodop Dağları Arda Boyundaki Kenti

Kırcaali

Bugün sizlere annem ve babamın sağlığında anlatıpta bitiremedikleri Bulgaristan’ın Kırcaali Kenti ve Mineral Banyolarına yaptığım geziden bansedeceğim.

Bulgaristan’ın Kırcaali kenti hakkında bilgilendirme

Kırcaali Bulgaristan’ın güney-doğu bölgesinin Rodop dağlarının ovasında Arda nehrinin kıyısında, meşe, kayın, gürgen, çam ağaçlarıyla kaplı, oksijen yoğunluğu olan ormanların bulunduğu 80 000 nüfuslu şirin bir kentidir. 3000 yıllık geçmişi bulunan bölge, farklı medeniyetlerin ve kültürlerin beşik noktası olmuştur. Trakların, Antik Yunanlıların, Romalıların, Slavların, Önbulgarların, Bizanslıların ve Türklerin kesişme noktası olmuştur.

Bölgenin kliması, yıl içinde güneşli günlerin çok olduğu, yumuşak ve yağmurlu Akdeniz geçiş iklimidir. Kış ayları nispeten yumuşaktır. Ortalama sıcaklık 0⁰C civarındadır. Yaz ayları sıcak ve güneşlidir. Ortalama sıcaklık 24⁰C dir.

Kırcaali Kentinde Festival ve diğer etkinliklerin yapıldığı park alanı

Demir yoluyla ve kara yoluyla Bulgaristan’ın birçok kentine gitme imkânı bulunmaktadır. Sofya’ya 259, Filibe’ye 90, Haskovo’ya 50, en yakın hudut kapısı Kapitan Andreevo “Edirne-Kapıkule” Edirne’ye ise 135 km uzaklıktadır. Ayrıca, Kırcaali Avrupa Ulaştırma Koridorları programı kapsamında 9. Koridorun geçtiği şeirlerden biridir.

Gezi aracımız Haskovo’nın girişinden ayrılarak Kırcaali yoluna saptık. Yol boyunca Rodop dağların eteklerinde kurulmuş Türk köylerinden geçerken aracımızı selamlayan soydaşlarımıza bizde karşılık verdikçe mutlulukları bizleri de sevindirdi.

Kente girdiğimizde yolların genişliği, ağaçlandırılışı ve yapıların eski dönemden kalmış olduğunu ilk gözlemimdi. Kırcaali Belediye’si den Türk soydaşımız bizi gideceğimiz Ömer Lütfü Kültür Merkezi’ne götürürken yolumuz üzerinde ki bir festival etkinliklerinin arasından geçmek zorunda kaldım. Festivalin ne amaçla yapıldığı bize eşlik eden kardeşime sorduğumda. “Festivali Kırcaali Valiliği ve Bulgar milliyetçi partisi GERB tarafından düzenliğinden bölgede yaşayan Türklerin katılmadığını” Söyledi. Günümüzde de böyle düşünenlerin olması beni üzdü. Böyle etkinliklerin geleceğimizin teminatı gençlerimizi birleştirmek için çok önemlidir. Kısa bir sürede olsa festivali izlediğimde “Kırcaali ilinin 7 ilçesinin yerli halkının yaşayış tarzı ve maddi kültür ürünleri, folkloru, etnografya ve mutfak çeşitliliğinin sergilendi pavyonları, çocukların izleyicilerin önünde yaparak tanıttığı resimleri gördüm. Daha sonra sanede yer alan Kırcaali bölgesinden amatör folklor sanatçıları ve ülkenin başka yerlerinden halk oyunları gruplarını”gördüm. Bulgaristan da asırlardır bir arada yaşayan Türk ve Bulgar gençlerinin birlikte böyle etkinliklerde neden bir arada olması bazı güçler tarafından neden istenmiyor? Bu düşünce yıllarca önce de vardı. Günümüzde de olması endişe verici bir olaydır. Bu şekilde ki düşünceden Bulgaristan Hükümetlerinin acilen çıkmasıyla ülkenin refahı için atılan adım olacaktır.

Kırcaali Ömer Lütfü Derneği

Kırcaali Ömer Lütfü Kültür Derneğinin kapısına geldiğimizde bizleri kapıda karşılayan Dernek Başkanı ve Kırcaali Haber Gazeesi sahibi Müzekki Ahmet Edirne’den getirmiş olduğumuz Kitapları görünce çok memnun oldu. Dernek Merkezinde bizlere dernekle ilgili yapmış oldukları faaliyetlerde “Yaklaşık 150 çocuk ve gencin Yüksel Esen ve Sebahat Ahmet yönetiminde Türk Folklor ekibinde yer aldığını, 50 cıvarında yazarın yazarın ve şairin yazar Duran Ali’nin başkanlığındaki Recep Küpçü Edebiyat Kulübünde faaliyetlerini yürüttükleri” bilgi verdi. Ayrıca, Emekli öğretmenlerin derneğe kitap getirdikleri, Kırcaali Türk Kültür ve Sanat Derneği’nin de desteğiyle yakın gelecekte Türkçe kurslarının açılacağını”n müjdesini verdi.

Grubumuzda birlikte bizlerler beraber olan Edirne’mizin emekli öğretmeni Tayip Yılmaz “Edirne Kırkpınar Yağlı Güreşlerinin 650 yıllık tarihinde ün yapmış 43 başpehlivanın yer aldığı, Tarihi Edirne Kırkpınar Başpehlivanları” adlı fotoğraf tablosu ile Edirne’nin Köprüleri broşürünü” Müzekki Ahmet’e hediye ederek birçok noktada birleşen tarihin unutulmaması gerektiğini ifade etti.

Kırcaali Pazarı

Dernek binasından ayrılarak Kırcaali kentini gezmeye başadık. Şehrin merkezinde kapalı Pazar yerini gezdik çok güzel bir yapıydı.

Kırcı Ali’nin Mezarı ve Cami

Kırcaali merkezindeki camiye gittik Camiinin bahçesinde kırcaali kentine ismini veren Kırcı Ali’nin mezarı bulunuyordu. Camide öğle namazını bekleyen cemaate sorduğumuzda, “1360–1389 yıllarında Sultan Murad döneminde, Buhara veya Konya vilayetlerinde bulunan İskele kasabasından Kırca Ali adlı alperan komutasında yapılan savaşta şehit düştüğünü, adınında bu kente isminin verildiği” söylendi.

Dikkatimi çeken önemli konuda, Bulgaristan’da Müslümanların ibadet yerleri olan camilerin etrafına binalar yapılarak görüntülerinin önlenmesiydi. Kiliseler ise etrafında ki binalar bulunmuyordu.

Kırcaali Müze Director Pavel Petkov, “Kırcaali bölgesel tarih müzesi faaliyetini Güney Bulgaristan’ın Doğu Rodoplarında gerçekleştirmektedir. Bu müze, bölgenin tarihi anılarını taşıyan kültürel değerlerini incelemke, korumak ve yayınlamak için 1965 yılında kurulduğunu, genel fonu 19’u tarih öncesi, 122’si antik ve 37’si orta çağdan olan yaklaşık 37 000 numune içerdiğini, kayıtlı kültür abidelerinin 30’u milli değer taşıdığını” söyledi.

Kırcaali Şehrini ikiye bölen Arda Nehri ve Baraj

Kış aylarında Edirne’mizde korkuyla izlediğimiz nehirlerimizin yükseldiği suların geldiği Kırcaali kentini ikiye bölen Arda nehrinin üzerinde bulunan baraja gittik.

Arda Nehri üzerindeki Barajın üzerindeki Lokantalar

Barajın kenarında dubalar üzerine kurulmuş lokantada öğle yemeğimizi yedik. Yetiştirilen balıklıkları müşterilerin önünde, parçalanıp anında pişirilip, müşterilere sunulması çok güzel bir olaydı.

Öğle Yemeğimizi yediğimiz sırada gerçek hayatta “Recep ile Zeynep”in arasında yaşanan bir olayı anlatan “Arda Boyları Türküsü”nü hatırladım.

Arda Boyları Türküsü

Arda boylarında kırmızı erik

Halime'nin ardında onyedi belik

Ah annecim ah annecim yaktın ya ben

Bu genç yaşta denizlere attın ya beni

Aliverin feracemi annecim diksin

O gıymatlı İsmail'e kendisi gitsin

Uyan uyan Ereceb'im senin olayım

Ardalar aldı ya nerde bulayım

Arda Boylarına ben kendim gittim

Dalgalar vurdukça can teslim ettim

Ah annecim ah annecim yaktın ya ben

Bu genç yaşta denizlere attin ya beni

Öğlen yemeğimizi yedikten sonra Haskovo’ya hareket ettik.

Kırcaali Haskovo arasında bulunan Minarel banyolar

Kırcaali ile Haskovo arasında tabiat ana Rodoplar’ın kuzeyindeki Ayıdağ’ın eteklerinde sıcak kaplıca sularının insanların bazı hastalıklarına derman veren mineral banyolara uğradık. Annem ve babamın devamlı anlattıkları banyolardı. Bu şifalı sular uygarlığın her döneminde insanları buraya celbetmiş buranın adı da değişik insanların dilinde hep kaplıca köyü olarak adlandırılmış.

Bölgenin ormanları meşe, kayın, gürgen ve çam ağaçlarıyla kaplı, oksijen yoğunluğu olan kaplıcalar solunum sorunu olanlar için de şifa merkezi “Mineraini Bani Köyü” dört mevsim ayrı güzelliğe sahipti. Bölgede kayda değer gezilecek yerler ise “Şaraphane”, “Meryem Ana’nın Ayak İzi” ve “Kale”dir. [Mineral banyolarla ilgili geniş bilgileri ayrı bir yazımda sunacağım]

Şunuda söylemeden geçemeyeceğim. Gitmiş olduğumuz bölgenin yüksek bir yerinden annem ve babamın söylediği bir söz vardı. “Sabahları güneş doğarken bazı günlerde Edirne Selimie Camisinin göründüğüydü”

Bir günlükte olsa gezmiş olduğum yerleri anlatmak günlerce sürer. Bu yerleri anlatmak değil oralarda yaşamak gerekir. Böyle bir yerleri nasıl bırakamışız. Fırsat bulursanız sizlerinde gitmesinin dileğinde bulunarak yazıma son veriyorum. Kırcaali’de beni bilgilendiren Kırcaali Haber Gezetesi personoli’ne huzurunuzda teşekkür ederim.

Başka bir gezide bulunmak üzere hoşça kalın.

Kaynaklar

Arda Boylarında Kırmızı Erik, Nihat Kaya Rumeli, TRT Repertuvarında yöre olarak Trakya, Kaynak kişi olarak Çanakkale, Boynan Köyü Kadınları olarak yer almaktadır. 21.06.1968 yılında Serpil, Nihat Kaya tarafından derlenmiştir. Rept. No: 1826. www.turkudostlari.net
http://www.kardjali.bg/
http://www.balkanincileri.gen.tr/
http:www.gezikolik.com/
http:www.kircaalihaber.com/