Atatürk’ün Ziyaret Ettiği Moda Deniz Kulübü

Atatürk’ün ziyaret ettiği başka bir başka spor kulübü de Moda Deniz Kulübü’dür

8 Nisan 1935 tarihinde büyük önderimiz Atatürk'ün ilham ve emirleri ile İsmet İnönü'nün onursal başkanlığında Moda Deniz Kulübü kurulmuştur. 

 

Moda Deniz Kulübünün Kuruluştan önceki faaliyetleri

1910 yılında, İstanbul’un Moda Semtinde Moda Vapur İskelesinde yer alan bu ve bölgede yaşayan İngilizlerin kurmuş olduğu Yacht Kulübü görülür. Kulüp ilk yıllarda, sosyal ve kültürel etkinliklerin yapıldığı bir mekân olup daha sonraki yıllarda Türk üyelerinin de katılımıyla Türk-İngiliz Kulübü adını alır. 
 

Türk İngiliz Kulübü bir müddet sonra, önceki odun deposu olan ve Van Calisi Tahir Paşanın oğlu Cevat Bey tarafından kâgir bir ev haline dönüştürülen binaya taşınır. Binanın sahibi Av. Celal Sofu’dur. Türk-İngiliz Kulübünün terk ettiği vapur iskelesindeki yere de Leyha Asım Turgut tarafından kurulan Moda Su Sporları Kulübü yerleşerek, su sporları dalında faaliyetlerini sürdürür.

Moda Deniz Kulübünün Kuruluşu

Türk İngiliz Kulübünün 1935 yılında Moda kulübü adını alması ile gerçekleşen değişim, Dr. Müfit Erdal’ın Kadıköy isimli eserinde şöyle anlatılmaktadır:

“O yıllarda Zeki Rıza Sporel’in Ceylan isimli bir kotrası vardı. Zamanın İktisat ve Ticaret Vekili Celâl Bayar ile yaptıkları kotra gezintisinde ki sohbet sırasında Atatürk’ün ‘Denizlere inmek medeniyetin şiarıdır’ vecizesini dile getiren Bayar, dört beş ay sonra Zeki Rıza Sporel’in Bahçekapı’daki Milli Spor isimli mağazasına uğradı ve bir Deniz Kulübü kurumasının mümkün olup olmadığını sordu. Zeki Bey de bu işin pek kolay olabileceğini ancak 30 bin TL’sına ihtiyaç olduğunu söyledi. Ertesi gün İş Bankasından 30 bin TL’sı bir kredi açılmış ve Deniz Kulübü kurma çalışmaları başlatılmıştı.”

Nihayet 8 Nisan 1935 yılında, Türk-İngiliz Kulübünün bulunduğu binada Moda Deniz Kulübü İsmet İnönü’nün Onursal Başkanlığında, Başkan Celal Bayar, Muvaffak İşmen, Zeki Rıza Sporel, Fazıl Öziş, Reginald Whithall, Arthur Whithall, Arnold Haendel tarafından kuruldu.

Kulübün kuruluşunda, bu gün şükranla andığımız Celal Bayar, Bayar 1 ve Bayar 2 Christ Craft motorlarını, Hayri İpar Rio de Janeiro'da inşa edilen İpar yatını, Refii Bayar, Yıldız yatını, Nuh Naci Yazgan, Yazgan tenezzüh motorunu, Nurullah ve Sabur Sami Draz, Emek ve Rüzgâr motorlarını, Fuat Süren ise 1950'li yıllarda Flamingo yatını Kulübümüze hediye etmişlerdir.

Zamanla bu bina Kulübün ihtiyaçlarına cevap veremez hale geldi. Bunun üzerine Zeki Rıza Sporel ve arkadaşları, kurdukları Moda Turistik Limited isimli şirket aracılığıyla Moda burnunun sırtlarını oluşturan arsaları önce satın aldılar, sonra da Mimar Emin Onat'ın çizdiği bir otel projesi çerçevesinde bu günkü Kulüp binasının da yer aldığı alanı doldurma yoluna gittiler.

Daha sonra doldurulan arazinin 12 dönümlük bölümü Moda Turistik Ltd. Şirketi adına, Kulüp binasının yer aldığı alanın 2 dönümlük kısmı da Hazine adına tapuya tescil ettirildi ve yeni Kulüp binası yapımına başlandı.

Yugoslav RAD firması tarafından yürütülen inşaat 1960 yılında henüz karkas halinde iken kamu kuruluşları tarafından durduruldu. Maalesef bu yüzden uzun yıllar bu günkü Kulüp binasına taşınmak mümkün olamadı. Bu arada 1982 yılında evvelce merhum olan Av. Celal Sofu’nun varisi ve oğlu Av. Dr. Ziya Sofu'nun eski Kulüp binasını satışa çıkarması ve mali durumun o tarihte çok yetersiz olması Moda Deniz Kulübüne bir hayli sıkıntılı günler yaşatmıştır. Tüm bu mali ve yasal güçlüklere rağmen büyük özverilerle inşaat tamamlanmış ve ancak 1983 yılında Moda Deniz Kulübü bu günkü binasına geçme imkânına kavuşmuştur.

O dönemin Başkanı Necati Gökçen ve Yönetim Kurulu değerli üyelerini bu gün hala şükranla anıyoruz.

1996 yılında Kulüp binamızın bitişiğinde yer alan 12 dönümlük arazi, Moda Turistik Limited Şirketinin tüm hisseleri satın alınmak suretiyle Moda Deniz Kulübünün mülkiyetine dahil edilmiştir. Bunu müteakip 1997 yılında ise binamızın içinde yer aldığı ve hazineden her yıl kiralanan 2 dönümlük arazi üzerinde de 30 yıllık irtifak hakkı tesis edilmiştir. Böylece Moda Deniz Kulübü yıllarca verdiği uğraş sonucu İstanbul'un belki de en değerli arazisine sahip bir konuma ulaşmış bulunmaktadır.

Deniz Sporlarını ve yatçılığı geliştirmek Moda Deniz Kulübünün her zaman en önde gelen ve kuruluş amaçlarından biridir. İlk yıllardan itibaren daha çok tekne sahibi olmak ve daha fazla denizci yetiştirmek Kulübün sloganı haline gelmiştir.

İlk Kulüp binasının hemen yanına yapılan kayıkhane ve çekek yeri, tekne tamir ve bakım atölyeleri Kulübe büyük bir hareketlilik kazandırmış, insanları denizciliğe teşvik eden önemli bir unsur olmuştur.

Denizciliğe ve yatçılığa gönül vermiş üyelerin de gayretleri ile o yıllarda Kulüpte, 2 adet olimpik, 2 adet orta, 2 adet kaba yole, 6 adet sandal ve 1 adet motorlu tekne (martı) inşa edebilmiş, Rüya kotrasını ve Büyük Refuge motorunu satın alabilmiştir. Günümüzde, Kulübün bir sembolü haline gelen Raft da aynı yıllarda üyemiz Naci ERK tarafından yaptırılmıştır.

Bu özveriler ve cesur adımlarla o yıllarda sadece yabancıların girişimleri ile sürdürülebilen yelken ve yatçılık sporları, mütevazı bütçelerle Moda Deniz Kulübünün de etkinlik ve yönlendirme alanına dahil edilmiştir.

1935 yılında sadece 192 üyeden oluşan Moda Deniz Kulübü, her yıl gerçekleştirdiği sağlıklı ve nitelikli büyüme ile bu gün 4000 güzide üyeye sahip, toplumun en önde gelen kuruluşlarından biri haline gelmiştir.

Atatürk’ün Moda Spor Kulübünü Ziyareti

1 Temmuz 1935 günü ziyaret eden Atatürk burada iki saat kalmış ve kulübün çalışmaları hakkında ilgililerden bilgi almıştı. Beraberinde Celal Bayar, Fuad Köprülü, Amiral Şükrü Okan Kılıç Ali ve Afet İnan olduğu halde bu kulübü ziyaret eden Atatürk, geliş ve gidişlerinde Modalıların büyük sevgi gösterileriyle karşılanmış ve uğurlanmıştı.

Moda Deniz Kulübü o tarihlerde tam bir spor kulübü hüviyetini taşımaktaydı. Kulüp daha sonra sportif faaliyetten yavaş yavaş uzaklaşmaya başlayarak sosyal bir kulüp halini alacaktı.

Atatürk, bu kulübün kotrasıyla yukarıda görülen resimde Boğaz ve Marmara’da bir deniz gezintisi de yapmıştı…

Kaynak

• Haluk San, Belgeleri ile Türk Spor Tarihinde Atatürk, Türk Spor Vakfı Yayınları: 2, 1981.
• Cem Atabeyoğlu, Atatürk ve Spor, T.C. Başbakanlık Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Spor Eğitimi Dairesi Başkanlığı, Yayın No: 90, 1989-Ankara. (Resim 5: Sayfa 73)
• www.ataturktoday.com/AtaturkGunlugu/subatFebruary/24.htm
• Kuruluş Tarihçesi ve Resim 1–2–3–4: www.modadenizkulubu.org.tr/tarihce
• Burhan Aytekin, Atatürk’ün Ziyaret Ettiği Moda Deniz Kulübü, 27 Şubat 2008, s.13