16 Ağustos 2011 Alaşehir Kongresi

Alaşehir Kongresi

16-25 Ağustos 1919’da, Reddi-i İlhak Heyetleri’nin katıldığı Alaşehir Kongresi, ulusal mücadelenin yerel olmaktan çıkıp, bölgesel niteliğe dönüştüğü önemli ilk kongreydi.

Mondros Mütarekesi’ne dayanarak başlatılan Ege’deki Yunan işgaline karşı direnişi örgütlemek amacıyla, Erzurum Kongresi’nden kısa bir süre sonra, Balıkesir eski mutasarrıfı Hacı Muhittin Bey’in katkılarıyla toplanan bu kongrenin Erzurum ve Sivas Kongreleri’nden farkı, sivil memurlar ve yerel eşraf önderliğinde toplanmasıydı. İşgalcilere baş kaldıran ve bu amaçla Milis Teşkilatları kurarak direnen ilk şehirlerimizden biriydi Alaşehir…

Batı Anadolu’da Gediz ve Menderes vadilerinde ilerlemeyi planlayan Yunan kuvvetleri; 25 Mayıs 1919’da Manisa’yı, 29 Mayıs’ta ise Turgutlu’yu işgal etti. Bu işgaller karşısında Alaşehir’de Kuvayı Milliye teşkilatı kuruldu ve Uşak’ta da kıpırdanmalar başladı. İzmir’in işgali sırasında 17. Kolordu’dan ayrılarak Uşak’a gelen Selanik Kaymakamı Fuat Bey, Yüzbaşı Hakkı Bey ve Sökeli Hilmi Bey burada gizli bir cemiyet kurdular. Ödemiş’in 1 Haziran’da istilaya uğraması üzerine Uşak’a gelen Alaşehir Mevkii Kumandanı Süleyman Sururi Bey’in etkisiyle, bu cemiyetin adı “Müdafaa-i Hukuk Heyet-i Milliye’si” şeklinde değiştirilerek Karakol Cemiyeti ile bağlantısı sağlandı.

İzmir’in işgalinin ardından Uşak’ta bu gelişmeler yaşanırken, bütün Batı Anadolu’yu kapsayacak bir üst kongre niteliğindeki Alaşehir Kongresi, 16 Ağustos 1919 tarihinde toplandı.

Alaşehir kongresi, “Hiçbir üst idari makamın uyarma ve etkisi olmaksızın Batı Anadolu’da, Afyonkarahisar İnegöl çizgisi batısındaki bölgede, düşmanı memleketten çıkarıncaya kadar, kendine özgü bir idare şekliyle savaşın devam ettirilebilmesi için gerekli teşkilatı yapmak” kararını almıştı.

Alaşehir Kongresi kararları Tümen Komutanlığı aracılığıyla kamuoyuna duyuruldu. Alaşehir Kongresi’nde kurulması kararlaştırılan “Alaşehir Heyet-i Merkeziyesi” 14 Eylül 1919’da ilk toplantısını yaptı.

Heyet-i merkeziye, Uşak’ta ilk toplantısını İbrahim Bey’in başkanlığına gerçekleştirdi. Sivas Kongresi’nde bütün cemiyetlerin Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adı altında toplanması kararı alınmasına rağmen, Uşak’ta Heyet-i Merkeziye “Hareket-i Milliye Redd-i İlhak Cemiyeti Heyet-i Merkeziyesi” adını korudu. Bu isimden daha önce Uşak’ta kurulan Redd-i İlhak Cemiyeti ile Heyet-i Merkeziye’nin bütünleştiği anlaşılmaktadır. Uşak Heyet-i Merkeziyesi’nin görevi sadece cephele asker göndermek değildi. Cephe gerisinde de ihtiyaçları gidermek için büyük gayret gösteriyordu.

Yunan ordusu, işgalden sonra şehre yerleşmek için bazı evlere el koymuş, Uşak’ta yerli halkı sindirmek amacıyla nüfuzlu kişileri, Atina ve Yunan adalarındaki esir kamplarına sürmüşlerdi. 29 Ağustos 1920 de işgal edilen Uşak 1 Eylül 1922’de kurtulacaktır.

Kaynaklar

• E. Behnan Şapolyo, Kemal Atatürk ve Milli Mücadele Tarihi, Berkalp Kitapevi.
• Enver Ziya Karal, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi 1918-1965, Milli Eğitim Bakanlığı, Basımevi.
• E. Behnan Şapolyo, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi 1918-1950, Milli Eğitim Bakanlığı, Basımevi
• S. Eriş Ülger, Özgün Belgelerle Türkiye Cumhuriyeti ve Gazi Mustafa Kemal Atatürk.