24 Ağustos 2011 Üçüncü Dil Kurumu Kurultayı "Güneş Dil Teorisi"

Üçüncü Türk Dil Kurumu Kurultayı

“Güneş Dil Teorisi”

Mustafa Kemal’in, 24 Ağustos 1936’da Saffet Arıkan, Abdülhamit Tarhan ve Necmi Dilmen’le birlikte izlediği Türk Dili Araştırma Kurumu’nun üçüncü Kurultayının ana konusu, “Güneş Dili Teorisi” çalışmalarıydı.

Türk Dili Kurumu, Türk Dili Tetkik Cemiyeti adıyla 12 Temmuz 1932’de Mustafa Kemal’in talimatıyla kurumuştu. Cemiyetin kurucuları, hepsi de milletvekili ve dönemin tanınmış edebiyatçıları olan Sâmih Rı1’at, Ruşen Eşref, Celâl Sahir ve Yakup Kadri’dir. Kurumun ilk başkanı Sâmih Rıf’at’tı.

Türk Dili Tetkik Cemiyeti’nin amacı, “Türk dilinin öz güzelliğini ve zenginliğini meydana çıkarmak, onu yeryüzü dilleri arasında değerine yaraşır yüksekliğe eriştirmek” olarak saptanmıştı.

1934’te yapılan ikinci Kurultay’da Cemiyet’in adı Türk Dili Araştırma Kurumu; 1936’daki Çünkü Kurultay’da ise Türk Dil Kurumu olmuştu. Türk Dil Kurumu, başlangıçtan beri çalışmaların iki ana eksen üzerinde yürüttü:

1.     Türk dili üzerinde araştırmalar yapmak, yaptırmak;

2.     Türk dili güncel sorunlarıyla ilgilenerek çözüm yolları bulmak

Mustafa Kemal, Türk dili üzerindeki yerli ve yabancı araştırmaları bizzat inceleyerek, konuyla ilgilileri Türk dili üzerinde araştırmalar yapmaya yönlendirmişti. Türk dilinin en eski anıtları olan Köktürk (Runik) yazılı metinlerinin ilk iki cildi onun sağlığında yayımlanmış; 1940’larda yayın hayatına çıkabilen Divânü Lügati’t-Türk, Kutadgu Bilig gibi eserler üzerinde de çalışmaya başlamıştır.

Türk Dili Kurumu’nun kuruluşla birlikte, çağdaş Türkçede çok hızlı bir arılaştırma akımı da başlamış, Türk dilinin yabancı kökenli sözlerden temizlenmesine, Mustafa Kemal, araştırmalarıyla öncülük etmişti.

Kaynaklar

• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, AKDTYK.
• E. Behnan Şapolyo, Türk İnkılâbı Tarihi Notları, Harp Okulu Basımevi.
• Pars Tuğlacı, Çağdaş Türkiye I-II, Cem Yayınevi.