Tarih 22 Aralık 2010

Atatürk'ün

Zabit ve Kumandan 

ile 

Hasbıhal'i

Kitabı

Atatürk, Zabit ve Kumandan ile Hasbıhal’i 1914’te kurmay yarbay rütbesiyle askeri ateşe olarak görevli bulunduğu Sofya’da kaleme aldı. Kitabın adının kaynağı ve büyük ölçüde de yazılış nedeni, çocukluğundan beri yakın dostu ve sonradan meslektaşı olan Nuri Conker’in Zabit ve Kumandan adlı kitabıydı. 

Kurmay Binbaşı Nuri Conker, kitabında Osmanlı ordusunun uzun süredir ve neredeyse art arda yaşadığı başarısızlıkların sebeplerini tartışıyor; subayların sorumluluk ve görevleri üzerinden bu duruma çözüm önerileri getiriyordu. 

Kurmay Yarbay Mustafa Kemal ise kitabında, yer yer onun kitabına doğrudan göndermelerle, aynı konuda kendi düşüncelerini önerilerini dile getiriyordu. Anafartalar muharebelerinde, Mustafa Kemal ile Nuri Conker, kitaplarında gündeme getirdikleri sorulara yönelik çözümler, başarıyla hayata geçirdiler.  

22 Aralık 1918’de Mütareke İstanbul’un da Mustafa Kemal, Fethi Okyar’la birlikte Minber gazetesini yayımlarken, beş yıldır bekleyen Zabit ve Kumandan ile Hasbıhal’i bastırdı. Hasbıhal’in bu ilk baskısı 1000 adetti. 

Mustafa Kemal bunlardan bir kısmını dostlarına dağıtmak üzere alıkoydu, kalanlar piyasaya verildi. Ancak kitabın basımından altı ay kadar sonra da Anadolu’ya geçerek İstanbul ile ilişiğini keser. 

Adı mütareke ve işgalle birlikte anılan Damat Ferit Hükümeti de kitabı toplatarak imha ettirdi.  

Kaynaklar

*       N. Ahmet Banoğlu, Atatürk’ün İstanbul’daki Hayatı, Milli Eğitim Bakanlığı, Basımevi.

*     Salih Bozok, Hep Atatürk ile Beraber, Cumhuriyet Yayınevi.

*     Mazhar Müfit Kansu, Atatürk’le Beraber, Türk Tarih Kurumu.

*     Prof. Dr. Utkan Kocatürk, Doğumundan Ölümüne Kadar Kaynakçalı Atatürk Günlüğü, İş Bankası Yayınları.

*    Afet İnan, Atatürk hakkında Hatıralar ve Belgeler, İş Bankası Yayınları.

*    N. Ahmet Banoğlu-K. Zeki Gencosman, Atatürk Ansiklopedisi, 10 Cilt,  May Yayınları.