20 Aralık 2011 Salı

UNESCO'nun Dünya Mirasları Listesinde Selimiye Camii ve Tarihi Kırkpınar Yağlı Güreşleri

 
Türkiye'de 10 Dünya Mirası olduğunu biliyormuydunuz?

Türkiye'de hangi eserler UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer alıyor?

  

Türkiye’de somut aday kültürel miras listesine girenler

1.   Kapadokya ve Göreme Milli Parkı   (1985)
2.  Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası (1985)
3.   İstanbul'daki Tarihi Yerler (1985)
4.   Hattuşaş Hitit Başkenti (1986)
5.   Nevrut Dağı (1987)
6.    Pamukkale ve Hierapolis  Milli Parkı (1988)
7.   Ksantos-Letoon (1988)
8.   Tarihi Safranbolu Şehri (1994)
9.   Truva (antik şehir) (1998)
10.    Selimiye Camii ve Külliyesi (Edirne) (2011)

Türkiye’de somut aday listesi kültürel mirasına gösterilenler

1.     Efes Antik Kenti(1994)
2.     Karain Mağarası (1994)
3.     Sümela Manastırı (Meryem Ana Manastırı) (2000)
4.     Alahan Manastırı (2000)
5.     Aziz Nikolaos Kilisesi (2000)
6.     Harran ve Şanlıurfa (2000)
7.     Urartuların Ahlât Mezarlığı ve Osmanlı Hisarı (2000)
8.     Kalesi ve Surları Diyarbakır (2000)
9.     Selçuklu Kervansarayları Denizli ile Doğubeyazıt arasında (2000)
10.    Konya-Selçuklu Medeniyeti (2000)
11.    Alanya (2000)
12.    Mardin Kültürel Peyzaj (2000)
13.    Bursa ve Cumalıkızık Erken Osmanlı kentsel ve kırsal yerleşim (2000)
14.    St. Paul Kilisesi, St. Paul 'u çevreleyen tarihi eserler(2000)
15.    İshak Paşa Sarayı (2000)
16.    Kekova (2000)
17.    Güllük Dağı-Termessos Milli Parkı (2000)
18.    Arkeolojik Site Afrodisias (2009)
19.    Antik Kentler Likya Medeniyeti (2009)
20.    Arkeolojik Site Sagalassos (2009)
21.    Neolitik Site Çatalhöyük (2009)
22.    Arkeolojik Site Perge (2009)
Dünya Mirasları, UNESCO   ("United Nations Education, Science and Culture"
Türkçesi: Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür) tarafından belirlenen kültürel ve doğal varlıkların listesidir. Dünya miraslarının korunması için 175'ten fazla ülke bir antlaşma imzaladı. Bu şekilde dünya miraslarının gelecek nesillere aktarılması planlanıyor.
UNESCO'nun 1972 yılındaki genel konferansında hazırlanan 38 maddelik Dünya Doğal ve Kültürel Mirası Koruma Antlaşması'nı imzalayan 175'ten fazla ülkenin korumayı garanti ettikleri anıt ve sit arasından Dünya Mirası Kriterlerine uygun bulunanlar listede yer alır.
Antlaşmayı imzalayan ülkeler tarafından seçilen 21 ülke temsilcisinin oluşturduğu
Dünya Miras Komitesi
ICOMOS ("International Council on Monuments and Sites" Türkçesi: Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi) ve
IUCN ("International Union for Conservation of Nature" Türkçesi: Dünya Doğayı Koruma Birliği) aday gösterilen değerler arasından seçim yapar ve listeyi oluşturur.
Ayrıca komite, WHF'yi ("World Heritage Fund" Türkçesi: Dünya Miras Fonu) yönlendirerek listedeki değerlerin korunmasını sağlar.
 

Dünya Miras Listesi'nin Amblemi

Dünya Miras Komitesi tarafından korunan varlıklar, Dünya Miras Listesi Amblemi ile gösterilirler. Bu amblem, Belçikalı sanatçı Michel Olyff tarafından yaratılmıştır ve 1998’den beri resmi amblem olarak kullanılmaktadır. Ortadaki kare insan yeteneklerinin ve hayal gücünün sonuçlarını, onu çevreleyen daire ise doğanın sundukların simgeler. Amblemin yuvarlak oluşu, dünya mirasının küresel olarak korunmasını ifade eder.[1] Amblemin çevresinde İngilizce, Fransızca ve İspanyolca Dünya Mirasları yazar.
Dünya Miras Listesi'nde yer alma ölçütleri düzenli olarak güncellenmektedir ancak listede yer alan her varlığın aşağıdaki ölçütlerden en az birine uyması ve özgün olması beklenir:[2]
Kültürel miraslar için
İ: Yaratıcı insan dehasının ürünü olması
İİ: Belli bir zaman diliminde veya kültürel mekânda, mimarinin veya teknolojinin, anıtsal sanatların gelişiminde, şehirlerin planlanmasında veya peyzajların yaratılmasında, insani değerler arasındaki önemli etkileşimi göstermesi
İİİ: Kültürel bir gelenek veya yaşayan ya da kayıp bir uygarlığın tek veya en azından istisnai tanıklığını yapması
İV: İnsanlık tarihinin bir veya birden fazla anlamlı dönemini temsil eden yapı tipinin ya da mimari veya teknolojik peyzaj topluluğunun değerli bir örneğini sunması
V: Bir veya daha fazla kültürü temsil eden geleneksel insan yerleşimine veya toprağın kullanımına ilişkin önemli bir örnek sunması ve özellikle bu örneğin, geri dönüşü olmayan değişimlerin etkisiyle dayanıklılığını yitirmesi
Vİ: İstisnai düzeyde evrensel bir anlam taşıyan olaylar veya yaşayan gelenekler, fikirler, inançlar veya sanatsal ve edebi eserlerle doğrudan veya maddeten bağlantılı olması
Doğal miraslar için
Vİİ: Doğanın bir harikasına veya eşsiz bir güzelliğe ve estetik öneme sahip doğal alanlar olması
Vİİİ: Yaşamış canlıların kalıntıları, devam eden jeolojik olaylar ve yer şekillerinin gelişimi gibi dünyanın doğal tarihine ilişkin eşsiz önemde bilgilere sahip olması
İX: Ekolojik ve biyolojik olarak hâlâ bozulmamış bir karasal, denizel veya tatlı su ekosistemine veya önemli hayvan ve bitki topluluklarına ev sahipliği yapması
X: Özellikle tehlikedeki veya bilim açısından önemli bir biyolojik çeşitililik için en önemli ve en belirgin doğal habitatlara ev sahipliği yapması
Dünya Miras Listesi'nde Nisan 2009 itibariyle 186 ülkeden 689'u kültürel, 176'sı doğal ve 25'i karma olmak üzere Dünya Miras Komitesi tarafından belirlenen 890 Dünya mirası vardır.[7]
Liste, her yıl yeni adayların listeye alınması ve yeni ülkelerin anlaşmayı imzalamasıyla büyümektedir. Şu an 186 ülkeden 166 miras listede yer almayı beklemektedir.[8]
Selimiye Camii ve Külliyesi UNESCO'nun 
Somut Kültürel Miras Listesinde
Selimiye Camii ve Külliyesi (Edirne) (2011)
Selimiye Camii Edirne'de 2. Selim'in Mimar Sinan'a yaptırdığı camidir. Sinan'ın 90 (bazı kitaplarda 80 olarak geçer) yaşında yaptığı ve "en iyi eserim" dediği[1] Selimiye Camii gerek Mimar Sinan'ın gerek Osmanlı mimarisinin en önemli yapıtlarından biridir.[2]
Caminin kapısındaki kitabeye göre yapımına 1568 (Hicri: 976) yılında başlanmıştır. Caminin 27 Kasım 1574 Cuma günü açılması planlanmışsa da ancak II. Selim'in ölümünün ardından 14 Mart 1575'te ibadete açılmıştır.[3][4]
Mülkiyeti Sultan Selim Vakfında’dır[5]. Bugün şehrin merkezinde bulunan caminin yapıldığı alanda inşasına Süleyman Çelebi döneminde başlanan, sonradan Yıldırım Bayezid'in geliştirdiği Edirne'nin ilk sarayı (Saray-ı elik) ve Baltacı Muhafızları haremi bulunmaktaydı. Bu alandan “Sarıbayır” veya “Kavak Meydanı” diye bahsedilir.[5]

Neden Edirne?

Sultan’ın caminin yapılacağı şehir olarak neden Edirne'yi seçtiği kesin olarak bilinmemektedir. Evliya Çelebi Seyahatname adlı eserinde padişahın rüyasında İslam peygamberi Muhammed'i gördüğünü ve onun kendisinden Kıbrıs'ın fethi anısına bir cami yaptırmasını istediğini yazmıştır.[6] Ancak Kıbrıs'ın caminin yapımına başlanmasından üç yıl sonra 1571'de fethedildiği bilindiğinden bu iddianın doğruluk payı olamaz.[7] Bu konudaki daha gerçekçi yorumlarda ise o dönemde İstanbul'da yeni bir büyük camiye ihtiyaç duyulmadığı, Edirne'nin Rumeli'deki Osmanlı egemenliğinin merkezi konumunda olduğu ve Selim'in gençlik yıllarından beri şehre ayrı sevgi beslediğine dikkat çekilir.[6][8]
Çıraklığımı İstanbul'daki Şehzade Camii'nde yaptım. Kalfalığımı da Süleymaniye Camii'nde tamamladım. Fakat bütün gücümü bu Sultan Selim Han Camii'nde sarf edip ustalığımı ayân ve beyân ettim. (Mimar Sinan)[9]

Kubbe

Bir tepe üzerinde bulunan Selimiye'de daha önceki hiçbir camide, ya da antik çağ mabedinde görülmemiş bir teknik kullanılmıştır. Daha önceki kubbeli yapılarda, asıl kubbe kademeli yarım kubbelerin üzerinde yükselmesine rağmen, Selimiye Camii 43,25 metre[10]yüksekliğinde, 31,25 metre[10] çapında, tek bir lebi ile örtülmüştür. Kubbe 8 sütuna dayanan bir kasnak üzerine oturtulmuştur.[11] Kasnak, filayaklarına 6 metre genişliğinde kemerlerle bağlıdır.[10] Sinan, bu şekilde örttüğü iç mekâna verdiği genişlik ve ferahlıkla birlikte mekânın bir kerede kolayca anlaşılmasını sağlar. Kubbe aynı zamanda camiinin dış görünüşünün ana hatlarını da belirler.
 

Minareler

Caminin dört köşesinde bulunan her biri üç şerefeli 380 santimetre çapındaki minareler 70,89 metre yüksekliğindedir. Minarelerin âlem dâhil yükseklikleri bazı kaynaklara göre 84,[12] bazılarına göreyse 85 metredir.[13] Cümle kapısının iki yakınındaki minarelerin şerefelerine üç ayrı atılır çıkılır. Diğer iki minare tek merdivenlidir. Öndeki iki minarenin taş oymaları çukur, ortadaki minarelerin oymaları ise kabarıktır. Minarelerin kubbeye yakın olması, camiyi göğe doğru uzanıyormuş gibi gösterir. Bu caminin en büyük özelliği Edirne'nin her tarafından görülmesidir.
 

İç Süslemeler

Caminin mermer, çini ve hat işçilikleri de önemlidir. Yapının içi İznik çinileriyle süslüdür. Büyük kubbenin tam altındaki hünkâr mahfili, 12 mermer sütunludur ve 2 metre yüksekliktedir. Çinilerin bir kısmı 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşında, Rus generali Mihail Skobelev tarafından sökülerek Moskova'ya götürülmüştür.

Avlu

Yapının, kuzeye, güneye ve avluya açılan 3 kapısı vardır. İç avlu, revaklar ve kubbelerle süslüdür. Avlunun ortasında mermerden özenle işlenmiş bir şadırvan vardır. Dış avluda ise sıbyan mektebi, darül kurra, darül hadis, medrese ve imaret bulunmaktadır. Sıbyan mektebi günümüzde çocuk kütüphanesi, medrese ise müze olarak kullanılmaktadır. Geçmişte cami meşalelerle aydınlatılmakta idi. Meşalelerden çıkan is, hava akımı oluşturmak üzere özel olarak yapılan bir delikten dışarı çıkmaktaydı.

“Ters Lale” motifi

Caminin müezzin mahfilinin mermer ayaklarından birinin altında ters bir lale motifi bulunmaktadır. Rivayete göre, caminin yapılacağı arsa üzerinde bir lale bahçesi bulunmaktaydı. Bu arsanın sahibi, başlarda arsasının satılmasını istememiştir. En sonunda, Mimar Sinan'dan camide bir lale motifi olmasını isteyerek arsasını satmıştır. Mimar Sinan da lale motifini ters olarak yapmıştır. Lale motifi bu arsada bir lale bahçesi olduğunu, ters olması ise sahibinin tersliğini temsil etmektedir. [14]
Dünya Mirası Listesi
28 Haziran 2011 Salı Günü, Paris’te yapılan UNESCO Dünya Mirası Komitesi toplantısında Edirne Selimiye Camii ve Külliyesi’nin Dünya Mirası Listesi’ne adaylığını değerlendirdi ve komite oybirliğiyle Selimiye Camii ve Külliyesi'nin Dünya Mirası Listesine girmesine karar verdi.[15]
Böylelikle bir Osmanlı eseri ilk kez Dünya Mirası Listesi’ne girdi.[16]
Kaynakça
1.      "Selimiye Camisi". Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı. 18 Nisan 2008 tarihinde erişilmiştir.
2.      "Sultan Selim Camii (Edirne)". sinanasaygi.com. 18 Nisan 2008 tarihinde erişilmiştir.
3.      "Tarihçe". selimiyecamii.com. 18 Nisan 2008 tarihinde erişilmiştir.
4.       (2007) Mark Irving 1001 Buildings You Must See Before You Die (İngilizce dilinde), 148, Barrons Educational Series. ISBN 978-0-7893-1564-9. URL erişim tarihi Ekim 30.
5.      a b Ahmet Usal, Selimiye Camisi, Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı, 25 Aralık, 2006
6.      Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Selimiye_ve_Edirne isimli refler için metin temin edilmemiş (Bkz: <a class="external text" href="http://tr.wikipedia.org/wiki/Vikipedi: Kaynak_gösterme">Kaynak gösterme</a>)
7.      "Selimiye ve Edirne". selimiyecamii.com. 18 Nisan 2008 tarihinde erişilmiştir.
8.      "Ne Zaman ve Neden Edirne'de?". Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı. 18 Nisan 2008 tarihinde erişilmiştir.
9.      Evliya Çelebi, Seyahatname
10.    a b c "Kubbe".selimiyecamii.com. 18 Nisan 2008 tarihinde erişilmiştir.
11.    "Selimiye'nin Kubbesi". Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı. 18 Nisan 2008 tarihinde erişilmiştir.
12.    "Selimiye Minareleri". Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı. 18 Nisan 2008 tarihinde erişilmiştir.
13.    "Minareler". selimiyecamii.com. 18 Nisan 2008 tarihinde erişilmiştir.
14.    Mimar Sinan'ın hayatı, Selimiye Camii ve ters lale hikâyesi Testkulubu.com. 12 Şubat 2011 tarihinde erişilmiştir.
15.    "Selimiye Camii Dünya Mirası Listesi'nde". Hurriyet Gazetesi. 28 Haziran 2011 tarihinde erişilmiştir.
16.    "Bir Osmanlı eseri ilk kez listeye girdi". Cumhuriyet Gazetesi. 28 Haziran 2011 tarihinde erişilmiştir.
Selimiye Camii ile ilgili çoklu ortam kategorisi bulunur.
Özellikler
·         Minare sayısı-4
·         Ülke- Türkiye
·         Tür-Kültürel
·         Kriter- [ i ] (Yaratıcı insan dehasının ürünü olması), [ iv ] (İnsanlık tarihinin bir veya birden fazla anlamlı dönemini temsil eden yapı tipinin ya da mimari veya teknolojik peyzaj topluluğunun değerli bir örneğini sunması) Selimiye Camii ve Külliyesi seçilmiştir.
·         Referans-1366
·         Bölge**-Avrupa ve Kuzey Amerika
·         Koordinatlar-41 40′41″N, 26 33′34″E
·         Tescil bilgisi
·         Tescil-2011 (35. Oturum)
 Tarihi Kırkpınar Yağlı Güreşleri UNESCO'nun 
Somut Olmayan Küldürel Miras Listesinde

Sonuç olarak, Edirne İlimizde UNESCO Dünya Mirası Listesinde Selimiye Camii ve Külliyesi somut kültürel miras, Tarihi Kırkpınar Yağlı Güreşleri somut olmayan kültürel miras listesinde yer almaktadır.
Edirne kentimiz için hayırlı olmasını dilerim…..

Gönderen zaman:

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Kaydol: Kayıt Yorumları (Atom)