Genç Türkiye Cumhuriyeti'nde Atatürk'ün Bizlere Bıraktığı Miras

Genç Türkiye Cumhuriyeti’nde

Atatürk’ün Bizlere Bıraktığı Miras

81 Yıllık İzmir Enternasyonal Fuarı

Türkiye’nin Uluslar arası Fuarcılık Endüstrisi Derneği’ne [UFI] üyesi ilk ve tek genel ticaret fuarı olan İzmir Enternasyonal Fuarı’nın temelleri 17 Şubat 1923 tarihinde İzmir’de toplanan Birinci Türkiye İktisat Kongresi’ne katılan tüccarlar, sanayiciler, çiftçiler, işçiler, bankacılar ve çeşitli meslek odalarının temsilcilerin önerileriyle, açılan yerli malları sergisiyle atılan ve Atatürk’ün İzmir’i fuarlar şehri yapma önerisiyle orta çıkmıştır. Atatürk’e Çok Borcumuz Var

Kurulduğu yıldan günümüze Türkiye Cumhuriyeti ekonomisinde çok önemli bir yeri olan İzmir Enternasyonal Fuarı Ülke ve bölge ekonomisi açısından önemli günler yaşatmıştır.

İzmir Enternasyonal Fuarı'nı İzmir'de düzenlenen diğer fuarlardan ayıran özellik, tarihçesinin yanı sıra, belli bir sektör ile kısıtlı kalmayan, ithalat ve ihracat potansiyeli olan ürünlere dönük, teknolojik yenilikler içeren ve Türkiye piyasasına ilk adımlarını atan partönerler açısından önem arz eden kimliğidir. Evvelce bir ay süren İEF süresinin kısaltılarak 10 güne indirilmesi sayılan alanlarda daha da uzmanlaşarak güçlü bir niche yakalanmasını sağlamıştır.

Bölge ve ülke ekonomisine büyük katkısı olan İzmir Enternasyonal Fuarı, böylece Türkiye'nin "dünyaya açılan penceresi" sloganıyla ülke tanıtımında ve ikili ticari ilişkilerin gelişmesinde önemli bir işlev üstlenmektedir.

İzmir Enternasyonal Fuarı günümüzde, İzmir Kültürpark'ta yer alan pek çok fuarcılık etkinliğini düzenleyen İzmir Fuarcılık Hizmetleri Kültür ve Sanat İşleri (İZFAŞ) tarafından organize edilmektedir.

İzmir Fuarı’nın Tarihi Gelişimi

17 Şubat 1923 İzmir’de toplanan İzmir İktisat Kongresi’nde oybirliğiyle alınan kararla,

Birincisi İzmir Ticaret Odası’nın teklifi ve dönemin İzmir Valisi Kazım Dirik’in kararıyla Mithat Paşa Sanat Enstitüsü’nde 4–25 Eylül 1927 tarihleri arasında gerçekleştirilen 9 Eylül Mahalli Sergisi’dir. 71 resmi kuruluş, 195 yerli firma ve 9 ülkeden 72 yabancı kuruluşun ürünleri bulunur.

İkinci 9 Eylül Sergisi 4–20 Eylül 1928 tarihleri arasında yine aynı binada ve yine uluslar arası düzeyde gerçekleştirilir. 155’i yabancı olmak üzere toplam 515 firma katılır. Bu durum üzerine yeni ve daha geniş bir mekân yaratma zorunluluğu da ortaya çıkar; bugünkü Efes Oteli’nin bulunduğu alana bir sergi yeri inşa edilir.

9 Eylül Sergisi, 9 Eylül Panayırı adını alarak bundan sonraki faaliyetlerini sürdürür.

İzmir yangınının harabeye çevirdiği alanda dönemin Belediye Başkanı Behçet Uz’un öncülüğünde Kültürpark kurulur.

1929 yılında bütün dünyayı etkisi altına alan ekonomik buhran Türkiye’de de etkisini gösterdi.

1930–1939 yılları arasında Genç Türkiye Cumhuriyeti’nin sanayileşme hamlesi ekonomide Ilımlı Devletçilik Politikaları’nın uygulandığı yıllar oldu.

1930 yılından itibaren Özel Sektörün yanı sıra Devlet ekonomi alanında etkin rol almaya başladı ve devletçilik politikaları uygulanmaya konuldu.

Cumhuriyetimizin Vitrini İzmir Fuarı sergisi, 1933–1939 yılları arasında modernleşmenin, sanayileşmenin ve yaşamın her alanında çağdaşlaşmanın somut halini yansıtmıştır.

Erken Cumhuriyet döneminde İzmir Enternasyonal Fuarı önemli propaganda aracı olmuştur.

1933 yılından itibaren Genç Türkiye Cumhuriyeti’nin kalkınmasına hız verilerek Özel Sektörün yanı sıra Devlet yatırımları hızla yükselmeye başladı. Limanlar, karayolları ve demiryolları ağları bu dönemde hayata geçirildi. Panayır öncesi Vali Kazım Dirik başkanlığında toplanan komite; “Otomatik Telefon Şirketi panayır sahasının her bir yanına telefonlar yerleştirecek. Panayır yerinde Posta ve Telgraf Şubesi açılacak, Büyük firmaların kiralayacağı pavyonlarını Mimar Necmettin Bey hazırladı. Aydın ve Kasaba Demiryolları kumpanyaları, panayıra iştirak ve ziyaret edeceklere %50 oranında indirimli fiyat uygulayacak. Devlet Demiryolları ve Şark Demiryolları da indirim yapacak. Dar gelirli halkın yararlanması için de civardaki bir alana kahveciler yer gösterilecek. İnhisarlar İdaresi Pavyonunda likörler. Panayır hatırası için üretilen sigaralar ziyaretçiler satışı yapılacak.” Böylece panayır şenlik havasında geçmesi sağlandı.

1935 yılı Türkiye’nin aydınlık yılıydı. Kadınların ilk kez oy kullandığı 5. Dönem seçimleri 8 Şubat 1935 tarihinde yapıldı. 17 kadın milletvekili ilk kez Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne girdi. Daha sonra yapılan ara seçimde sayı 18’e çıktı. Edirne den Dr. Fatma Memik seçildi. Dost komşumuz İran katılmıştır. Panayırda “Tasarım” ön plana çıkmıştır. İyi mal teşhir edenlerle güzel vitrin ve pavyon süsleyenler arasında yarışma düzenlendi.

1 Ocak 1936 günü Kültürpark’ın temeli büyük bir törenle atılır ve sekiz ay sonra 1 Eylül 1936 tarihinde ilk enternasyonal fuarı 51 000 metre karelik alanda gerçekleştirilir. Lozan Kapısı önünde yapılan coşkulu açılış töreninden sonra katıldığı ziyafette İsmet Paşa şunları söyledi: “Arkadaşlar! İzmir Fuarı’nın her tarafını gördükten sonra muvaffak bir eser karşısında bulunduğumuzu anlıyorum. İşitiyorum ki böyle bir eser vücuda getirmek için çalışanların başında İzmir Belediye Reisi ile İktisad Vekili vardır.

Birkaç sene evvel burası bizim bildiğimiz boş. Hatta harab bir saha halinde idi. Bu yeri iktisadi hareketlerin bir toplantı yeri ve memleket sanayi için bir numune sergisi olarak düşünmek ve burada bir kültürparka yetiştirmek fikri asil ve yüksek bir düşüncedir.

Bu sene birkaç ay içinde elde edilen neticeler, ileride bu dolaştığımız yerlerin İzmir’in güzelliği ile ahenktar bir mecmua teşkil edeceği ümidini insanda kıymetli bir surette uyandırıyor. İzmir sergisi arsıulusal bir sergi olarak düşünülmüştür. Senelerden beri buraya dost memleketler iştirak ediyor.

Bu sene Sovyetler’in güzel pavyonunu gördük. Dost memleketin her sene sahadaki terakkilerini yerinde ve yakından görmek bizin için şayanı memnuniyet bir müşahededir. Sovyetlere sergiye daima ehemmiyetle iştiraklerinden dolayı bilhassa teşekkür etmek isterim.

Yunan Pavyonu da güzel. Yunanistan’ın istifade edilecek eserleri olduğunu gösteriyor.

Arkadaşlar! İzmir Panayırı’na beynelmilel sahada büyük ehemmiyet kazandırmayı düşünüyorum. En evvel de serginin milli bir toplantı yeri olmasını istiyorum.

Eğer biz bütün memleketin bir senelik iktisadi hayatını sadakatle gösteren bir sergi yapabilirsek o zaman vatandaşlar namına iyi ve beynelmilel sahada da nazari dikkati celbedecek güzel bir eser vücuda getirmiş oluruz.”

Katılımcı ülkeler Mısır, Yunanistan ve Sovyetler Birliği’nden gelen heyetler de katılır. Kültürpark’ta ki İzmir Enternasyonal Fuarına 48 yabancı kuruluş, 32 ilin pavyonu ve 45 yerli kuruluş geniş bir katılımla yer aldı. Hazırlanan pavyonlarda, endüstri, tarım ve kültür sahalarındaki üretimler sergilendi.

Trakya Pavyonu’nda yörenin ürünleri sergilendi. Ayrıca Trakya’nın Turizm zenginlikleri de sergilendi.

Sümerbank Pavyonu, dokuma sanayinin örneklerini, Feshane ve Hereke Fabrikaları yünlü kumaşları, halıları, battaniye ve kilimleri, Beykoz Deri ve Kundura Fabrikası’nın ayakkabıları, Kayseri Fabrikasının çeşitli bez mamulleri, Kâğıt Fabrikasının ürünleri sergilendi.

1937 yılında yangın yerinde bir ışık deryası yaratıldı. Havuzun fıskiyelerinden renkli sular fışkırırken, bir yandan da Fuar Gazinosu’ndaki orkestrası müzik ziyafeti verdi. Şehir Tiyatrosu sanatçıları birçok oyunları sahnede sundu. İzmir Enternasyonal Fuarı’nı 361 500 kişi ziyaret etti.

1938 yılı Fuar’a, İktisat Vekili Şakir Kesebir, Adliye Vekili Şükrü Saraçoğlu, İzmir Vali Fazıl Güleç, İzmir Belediye Reisi Behçet Uz, Manisa Valisi Dr. Lütfü Kırdar bulunmuştur.

İzmir Belediye Reisi Behçet Uz’un açılış konuşması; “Çok uzun bir tarih devresi yaşamış olan İzmir şehri birçok defalar muhtelif sebeplerle yanmış, yıkılmış ve yeniden kurulmuştur. Fakat iftiharla söyleyebiliriz ki, tabiatın, iklim şartlarının, tarihin müstesna bir mevkie sahip kırıldığı İzmir en iyi en hakiki imara ve Refaha Cumhuriyet devrinde nail olmuştur.

İzmir Enternasyonal Fuarı’nın açılışında halka seslenirken Başvekil Celal Bayar Kemalist rejiminde neler başarıldığının somut örneklerin vurguladı: “Sayın vatandaşlarım, sergilerin milletlerin iktisadi hayatındaki rollerinden bahsetmek elbette fazla olur. Bir İzmir meşherinde yalnız dekorasyon görmek zevkiyle iktifa etmek istemiyoruz.

İzmir meşherinde bize Kemalist rejimin ekonomi sahasında asri büyük ve enerjik adımlar bariz bir şekilde her sene gösterdiği iş için ayrıca bir zevk duyuyoruz. Ben sureti katiyede eminim ki, İzmir Enternasyonal Fuarı, mütevazi surette ifade edilen bir güzel eser bize büyük sürprizler hazırlamıştır.

Eser yerindedir ve her sene tekâmül etmektedir.

Vatandaşlar, Kemalist rejimin milli ekonomi sahasında mühim bir şubesi olan sanayimiz ne dereceye kadar ilerlemiştir. Miktar ve kalite itibarı ile milli istihsalimizin değeri nedir?

Bunu her sene zevkle görüyor ve anlıyoruz ki; her sene istihsalimiz artmakta ve rasyonel bir şekilde kalitesi yükselmekte ve maliyeti normalize olmaktadır.” Yunanistan daimi bir inşa ederek sanayi ürünleri teşhir ederken, turizm propagandası da yapmıştır. İzmir Enternasyonal Fuarı’nı 202 864 kişi ziyaret etti. 199 840’ yurt içinden, 3 024’ü yurt dışından gelmiştir.

20 Ağustos 1939 yılında Ticaret Vekili Cezmi Erçin tarafından açılan fuardaki konuşmasında: “Aziz yurttaşlarım, dünyanın her halde huzur ve sükûnun hasretini çektiği şu sırada milletleri sulh içinde işbirliği yaparak gösteren fuarın manzarasında derin bir ferahlık membaı buluyorum. Fuar yurtta sulh, cihanda sulh düsturumuzun tam bir tezahürüdür.

Biz Fuar’ın küçük mikyasta da olsa tebarruz ettirdiği sulh içinde işbirliği idealine, samimiyetle inanlardan ve buna ihtiyacı hakikatten duyanlardanız. Temenni ederiz ki, kaybedenler kadar kazananların da aynı derecede zarar gördüklerini acı bir şekilde gösteren harbin umumi tecrübelerini tekrar insanlığa yaşamamak için milletlerin aklıselimi kifayet edecek ve sulh ideali galebe çalacaktır.”

Fuara, Polonya, Romanya, İtalya, Yunanistan, Sovyet Rusya, Fransız Büyükelçileri de katıldı. Her geçen yıl gelişirken 13 üncü günü II. Dünya savaşı çıktı.

1940’lı yıllara kadar ülkemizde devletçilik politikası başarıyla uygulandı.

1942 yılında II. Dünya Savaşı nedeniyle fuar açılmaz. Halk düşünülerek Kültürpark Eğlenceleri adı altında bir organizasyon düzenlenir.

1943 yılında II. Dünya Savaşı devam ederken düzenlenen fuara savaşan ülkelerden İngiltere, Almanya, İtalya katıldı.

1944–1945–1945 fuar milli düzeyde gerçekleştirildi. II. Dünya Savaşı’na katılan ülkelerin ekonomik güçleri azaldığından fuara katılamadılar.

1948 yılında İzmir Enternasyonal Fuarı, Uluslararası Fuarcılık Endüstrisi Derneği UFİ ye üye oldu. Fuarcılık sektörünün en üst kuruluşu olan UFI de Türkiye’nin de temsilcisi bulunmaya başladı. Türkiye’nin Fuarlar Birliği’ne üye olan tek genel ticari fuarıdır. Teknolojinin ve yenilikçiliğin ön plana çıktığı sektörlerin faaliyet alanları fuarda etkinliği içinde ağırlıklı bir yer işgal etmektedir.

1950’li yıllarda Sanayi Pavyonu, Kalkınan Türkiye Pavyonu ya da Yabancılar Kulübü adıyla anılan binaların inşasıyla gerçekleştirildi.

1960’lıyıllarda fuarı gezenlerin sayısı 3 milyon buldu.

1968 yılında UFI Kongresi Türkiye’de yapıldı.

1970’li yıllarda düzenlenen fuarda eğlence boyutu ön plana çıktı.

1981 yılında İzmir Enternasyonal Fuarı Atatürk’ün doğumunun 100. Yılı münasebetiyle, Atatürk Fuarı adıyla düzenlendi.

1980’li yıllarda ilk ihtisas fuarı denemeleri başlayarak, Konfeksiyon Fuarı, Tarım Fuarı, Gıda Fuarı adıyla organizasyonlara ev sahipliği yaptı.

7 Şubat 1990’da dünyadaki değişen fuarcılık anlayışı ve ihtisas fuarcılığının bir gereği olarak İzmir Fuarcılık Hizmetleri Kültür ve Sanat İşleri Ticaret A.Ş.-İZFAŞ kuruldu. İl gerçekleştirdiği 19 Mart 1990’da Akdeniz Turizm Fuarı’dır.

Dünyanın en önemli fuar organizasyonlarından biri olan MARBLE Fuarı 1995 yılında düzenlendi.

İEF organizasyonları 1990 yılından itibaren İZFAŞ tarafından düzenlenmektedir.

2004 yılında Kültürpark’ın yeniden düzenlenmesi kapsamında, eski gümrük depolarının bulunduğu alana, Uluslararası İzmir Fuar Alanı İnşa edildi. Daha önceki yıllarda bir ay açık kalan fuar bu yıldan itibaren on gün süreli yapılması kararı alındı.

Günümüzde her geçen yıl katılan ülke ve firma sayısı, ziyaretçi sayısı artan İzmir Enternasyonal Fuarı 81’inci yılında, 31 Ağustos 2012 günü 2012 Nobel Barış Ödülüne aday Müslüman-Yahudi-Hıristiyan dinlerine mensup kişilerden oluşan Medeniyetler Korosu barış şarkılarıyla açıldı. 9 Eylül 2012 tarihine kadar yenilikçi kimliğini koruyan bir gelenek olarak sürecek ve geleceğe umutla bakacaktır.

Sonuç olarak Bu İzmir Enternasyonal Fuarı’na ülke olarak sahip çıkmalıyız.

Kaynaklar

http://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0zmir_Enternasyonel_Fuar%C4%B1
Cumhuriyet Gazetesi, Turizm İlavesi, 29 Ağustos 2012 Sayı:94
http://www.hurriyet.com.tr/gundem/21354300.asp
Cumhuriyet Gazetesi, Cumhuriyet’in Vitrini İzmir Fuarı, 31 Ağustos 2012
Elvan Feyzioğlu, İzmir Fuarı Kültür Sanat ve Proje Danışmanı, Cumhuriyet Gazetesi 31 Ağustos 2012, s.2.
http://www.mekan360.com/360fx_izmirenternasyonalfuarikulturparklunapark-anasayfa.html
http://www.haberler.com/izmir-enternasyonel-fuari-3-bakanin-katilimiyla-3905427-haberi/
http://ief.izfas.com.tr/
http://www.izfas.com.tr/
http://int.ask.com/web?q=izmir+fuarlar
http://www.turizmdebusabah.com/haberler/81inci-izmir-enternasyonal-fuari-ziyaretci-rekoru-kiracak-62089.html
http://www.stargazete.com/ege/81-izmir-enternasyonel-fuarinda-geri-sayim-basladi/haber-675518