Halkçı
Programı
Mustafa Kemal’in 13
Eylül 1920’de hazırladığı ve 18 Eylül’de Meclis’e sunulan “Halkçılık Programı”, Cumhuriyet’in izleyeceği rotayı tanımlaması
açısından hayati önemdeydi.
1.Madde’de, Büyük
Millet Meclisi’nin milli sınırlar içinde hayat, bağılsızlık ve hilafet ile
saltanat makamlarının kurtarılması “ahdiyle” kurulduğu
belirtilmişti.
2.Madde’de, hükümetin
tek amacının, halkın hayat ve bağımsızlığını sağlamak olduğu vurgulanıyordu.
3. ve 4.maddeler,
hükümetin harici ve dâhili düşmanlara karşı önemler için orduyu
güçlendirileceği, 5.Madde, saltanat ve hilafet makamının, kurtarılmasından
sonra yasalar çerçevesinde yerini alacağını belirtiyordu.
6.Madde, egemenliğin
kayıtsız şartsız milletin olduğu, yönetim usulünün, halkın doğrudan doğruya ve
fiili olarak kendisini yönetmesi esnasına dayandığını açıklıyordu.
7. Madde, yürütme ve
yasama görevlerinin milletin tek gerçek temsilcisi TBMM’de toplandığını;
8.Maddesi “Türkiye
Halk Hükümeti”nin BMM tarafından yönetildiğini;
9.Maddesi de,
TBMM’nin vilayetler halkınca genel oy ile seçilen üyelerden oluştuğunu hükme
bağlıyordu.
Mustafa Kemal’in bu
önerileri, 25 Eylül 1920’de Meclis gizli oturumunda değerlendirdi. Mustafa
Kemal, çekincelerin saltanat ve hilafet noktasında yoğunlaştığını görünce, sert
bir konuşma yapacaktı: “Eğer maksat bugünkü Halife ve Padişah’a karşı duyulan
bağlılık ve sadakati dile getirmekse, bu zat haindir. Düşmanların, yurt ve
millet aleyhinde aracıdır.”
Kaynaklar
- Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, AKDTYK.
- E. Behnan Şapolyo, Türk İnkılâbı Tarihi Notları, Harp Okulu Basımevi.
- Prof. Dr. Utkan Kocatürk, Doğumundan Ölümüne Kadar Kaynakçalı Atatürk Günlüğü, İş Bankası Yayınları.
- S. Eriş Ülger, Özgün Belgelerle Türkiye Cumhuriyeti ve Gazi Mustafa Kemal Atatürk.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder